Δευτέρα 20 Φεβρουαρίου 2017

Σχολική αυτονομία και καπιταλιστική αναδιάρθρωση του σχολείου

Tetradia_Marxismou_tefxos_2exof



γράφει ο Γιώργος Καλημερίδης




Εισαγωγή
1. Νέο δημόσιο μάνατζμεντ και δημόσιο σχολείο
2. Εκπαιδευτική μεταρρύθμιση και σχολική αυτονομία
3. Σχολική αυτονομία και ο Εθνικός Διάλογος για την Παιδεία
Συμπεράσματα
Βιβλιογραφία

Τις τρεις τελευταίες δεκαετίες, η έννοια της σχολικής αυτονομίας έγινε κεντρική στον εκπαιδευτικό λόγο και στην πρακτική τόσο των διάφορων υπερεθνικών οργανισμών (ΟΟΣΑ, Παγκόσμια Τράπεζα, ΕΕ) όσο και των ποικίλων αστικών δυνάμεων σε εθνικό επίπεδο που επιδιώκουν την καπιταλιστική αναδιάρθρωση των εκπαιδευτικών συστημάτων. Το παρόν άρθρο χωρίζεται σε τρία μέρη. Στο πρώτο μέρος εξετάζουμε τη σχολική αυτονομία στο πλαίσιο των ευρύτερων αλλαγών στη δομή του κοινωνικού κράτους και ειδικότερα της επιβολής των αρχών του δημόσιου μάνατζμεντ στη λειτουργία όλου του δημόσιου τομέα και της δημόσιας εκπαίδευσης ειδικότερα. Στο δεύτερο μέρος παρουσιάζουμε παραδείγματα προώθησης της σχολικής αυτονομίας σε διαφορετικά εκπαιδευτικά συστήματα και τις κοινωνικές και μορφωτικές συνέπειες των προωθούμενων αλλαγών. Τέλος, πραγματευόμαστε, με βάση τα παραπάνω, την εμφάνιση της σχολικής αυτονομίας στα πορίσματα του σημερινού Εθνικού Διαλόγου για την Παιδεία που διεξάγει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ- ΑΝ.ΕΛΛ. Η κεντρικότητα της έννοιας ως καθοδηγητικής μεταρρυθμιστικής αρχής του δημόσιου σχολείου στις ποικίλες εκθέσεις των Επιτροπών του Διαλόγου είναι ενδεικτική της προσαρμογής της κυβέρνησης στο κυρίαρχο καπιταλιστικό πρότυπο εκπαιδευτικής αλλαγής.


Εισαγωγή

Βασικό χαρακτηριστικό της νεοφιλελεύθερης αναδιάρθρωσης του σχολείου τις τρεις τελευταίες δεκαετίες ήταν η προσπάθεια ριζοσπαστικής αλλαγής των τρόπων διοίκησης και ελέγχου των εκπαιδευτικών συστημάτων. Η έννοια της σχολικής αυτονομίας ή σχολικής αποκέντρωσης διαμόρφωσε σταδιακά τόσο το βασικό μεταρρυθμιστικό λεξιλόγιο των κυρίαρχων αστικών δυνάμεων, σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, όσο και το κυρίαρχο εννοιολογικό πλαίσιο της ίδιας της εκπαιδευτικής αντιπαράθεσης. Από αυτή την άποψη, η σχολική αυτονομία σχετίζεται άμεσα με το μετασχηματισμό των μορφών κρατικού ελέγχου των εκπαιδευτικών συστημάτων, ενώ αποτέλεσε, και αποτελεί, αναπόσπαστο τμήμα της συστηματικής προσπάθειας των κυρίαρχων τάξεων να μειώσουν το κόστος της δημόσιας εκπαίδευσης, να τροποποιήσουν τους πολιτιστικούς και ιδεολογικούς προσανατολισμούς του σχολείου με βάση τις αρχές της επιχειρηματικότητας και της αγοράς και να τροποποιήσουν το συσχετισμό ισχύος των κοινωνικών και εκπαιδευτικών δυνάμεων που καθορίζουν τον προσανατολισμό της εκπαιδευτικής πολιτικής.

Πέμπτη 2 Φεβρουαρίου 2017

Πρός μία Εὐρώπη χωρίς κλασσικές σπουδές;

Φώτης Σχοινᾶς 

Οἱ κλασσικές σπουδές πεθαίνουν στήν Εὐρώπη, ἡ ὁποία ὑπῆρξε ἡ κοιτίδα τους καί στήν ὁποία κατ’ἐξοχήν ἐκαλλιεργήθησαν. Γιά νά καταλάβουμε τήν σύγχρονη τάση τῆς ἐκπαιδευτικῆς πολιτικῆς στήν Εὐρώπη πρέπει νά κάνουμε ἀναφορά στή σύγχρονη πολιτική, οἰκονομική καί κοινωνική δυναμική πού ἐπικρατεῖ στούς κόλπους της, ἡ ὁποία δυναμική ἐπηρεάζει καταλυτικά τό φαινόμενο τῆς ἐκπαιδεύσεως σ’ὅλες τίς βαθμίδες του. Οἱ σύγχρονες δεσπόζουσες δυνάμεις στήν Εὐρώπη, καί ὄχι μόνο, εἶναι ἡ παγκοσμιοποίηση καί ἡ κοινωνία τῆς πληροφορίας. Ἡ παγκοσμιοποίηση καί ἡ κοινωνία τῆς πληροφορίας ἀσκοῦν βαθιά ἐπίδραση στήν ἐκπαίδευση. Κυριολεκτικά διαμορφώνουν ἐξ ὁλοκλήρου σχεδόν τή φύση, τίς λειτουργίες καί τό σχεδιασμό της τόσο ἀπό  τίς Βρυξέλλες ὅσο καί ἀπό τίς ἐπιμέρους ἐθνικές κυβερνήσεις.
Ἄς ἐξετάσουμε ὁρισμένα χαρακτηριστικά τῆς σύγχρονης παγκοσμιοποίησης ὅσο καί τῆς κοινωνίας τῆς πληροφορίας, τά ὁποῖα χαρακτηριστικά ἐπηρεάζουν τήν ἐκπαιδευτική πολιτική. Κατ’ἀρχήν νά σημειώσουμε ὅτι ἡ παγκοσμιοποίηση καί ἡ κοινωνία τῆς πληροφορίας, πού στηρίζεται στίς σύγχρονες τεχνολογίες τῆς πληροφορικῆς καί τῆς ἐπικοινωνίας (ΤΠΕ), ἀλληλοεπηρεάζονται, ἀλληλοσυμπληρώνονται, ἀλληλοενισχύονται καί ἀλληλοενδυναμώνονται. Ἡ κοινωνία τῆς πληροφορίας, πού ἑδράζεται στή διάχυση τῆς πληροφορίας μέσῳ τῶν ΤΠΕ, ἀποτελεῖ τή διάδοχη μορφή κοινωνίας ὡς πρός τήν βιομηχανική κοινωνία, καί συνδέεται ἄμεσα μέ τήν παγκόσμια οἰκονομία. Ἡ συνεχῶς καί καταιγιστικῶς παραγόμενη καινούργια γνώση τίθεται στήν ὑπηρεσία τῆς ἀναπτύξεως τῆς οἰκονομίας. Ἔχει χαρακτηριστικά λεχθεῖ ὅτι ὅ,τι ὑπῆρξε γιά τή βιομηχανική ἐπανάσταση ὁ ἀτμός, εἶναι ἡ γνώση, οἱ πληροφορίες, γιά τή σύγχρονη μεταβιομηχανική κοινωνία. Χαρακτηριστικά τῆς παγκοσμιοποίησης εἶναι ἡ ρευστότητα, ἡ ἀβεβαιότητα, ὁ σχετικισμός, ὁ πλουραλισμός, ὁ ἀνταγωνισμός, ὁ ἀτομικισμός καί ὁ καταναλωτισμός.Ἡ σύγχρονη τάση τῆς οἰκονομίας προϋποθέτει καί ἀπαιτεῖ τήν  ἀνάγκη γιά δημιουργικότητα, καινοτομία, ἀλλαγή. Ἡ Νέα οἰκονομία, ἡ Οἰκονομία τῆς γνώσεως ἔχει ἀνάγκη γιά ἐξειδικευμένο καί ὑψηλά κατηρτισμένο ἐργατικό δυναμικό. Ἑπομένως ἀναδύεται μέ ἐπιτακτική ἀναγκαιότητα ἡ σύνδεση τῆς οἰκονομίας μέ τήν ἐκπαίδευση ἤ ὀρθότερα ἡ ὑποταγή τῆς παιδείας στήν οἰκονομία. Ἡ θεσμοθετημένη παιδεία δομεῖται καί σχεδιάζεται μέ πρότυπο τήν ἀνάπτυξη καί ἀνταγωνιστικότητα τῆς οἰκονομίας.